I. Biện pháp tu từ là gì ?

Biện pháp tu từlà cách sử dụng ngôn ngữ theo một phương pháp đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu, văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt cùng tạo ấn tượng với người người độc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện vào tác phẩm.

Bạn đang xem: Sơ đồ tư duy các biện pháp tu từ

Mục đích của biện pháp tu từ là gì?

- Tạo cần những giá chỉ trị đặc biệt vào biểu đạt với biểu cảm hơn so với việc sử dụng ngôn ngữ thông thường.

Các biện pháp tu từ đã học là:

- So sánh

-Nhân hóa

-Ẩn dụ

-Hoán dụ

-Nói quá, phóng đại, kho trương, ngoa dụ, thậm xưng, cường điệu

-Nói giảm, nói tránh

-Điệp từ, điệp ngữ

-Chơi chữ

-Liệt kê

-Tương phản

*

II. Những biện pháp tu từ


1. So sánh

– Khái niệm: đối chiếu là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng

– Tác dụng: làm tăng sức gợi hình, gợi cảm mang lại sự vật được nhắc tới, khiến đến câu văn thêm phần sinh động, tạo hứng thú với người đọc

– Dấu hiệu nhận biết: Có các từ ngữ so sánh: “là”, “như”, “bao nhiêu…bấy nhiêu”. Tuy nhiên, những em cần lưu ý một số trường hợp, từ ngữ so sánh bị ẩn đi.

- những kiểu đối chiếu thường gặp

+ so sánh bao gồm:so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng

+ so sánh ngang bằng:So sánh ngang bằng còn gọi là so sánh tương đồng,thường được thể hiện qua những từ như là, như, y như, tựa như, giống như hoặc cặp đại từ bao nhiêu…bấy nhiêu.Ví dụ: Môi đỏ như son, da trắng như tuyết, tóc đen như gỗ mun; Lông bé mèo giống như một cục bông gòn trắng xóa.

+ so sánh không ngang bằng:So sánh ko ngang bằng còn gọi là đối chiếu tương phản,thường sử dụng các từ như hơn, hơn là, kém, yếu gì, không bằng, chẳng bằng… Ví dụ: “Những ngôi sao thức xung quanh kia/Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con”.

2. Nhân hóa

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ sử dụng những từ ngữ chỉ hoạt động, tính cách, suy nghĩ,… vốn dành cho con người để miêu tả đồ vật, sự vật, bé vật,…

– Tác dụng: tạo nên sự vật, đồ vật, cây cối trở cần gần gũi, sinh động, thân thiết với nhỏ người hơn

– Dấu hiệu nhận biết: những từ chỉ hoạt động, thương hiệu gọi của con người: ngửi, chơi, sà, anh, chị,…

- Phân loại biện pháp nhân hóa

+Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật (ví dụ: chị ong, chú gà trống, ông mặt trời,…)

+Dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của bé người để chỉ hoạt động, tính chất của vật. Ví dụ:“Bão bùng thân bọc lấy thân/Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm” (Tre Việt Nam).

+Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người. Ví dụ: trâu ơi, chim ơi,….

3. Ẩn dụ

– Khái niệm: Ẩn dụ là phương thức biểu đạt gọi thương hiệu sự vật, hiện tượng này bằng thương hiệu sự vật, hiện tượng khác khởi sắc tương đồng với nó

– Tác dụng: làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt

– Dấu hiệu nhận biết: các sự vật dùng để ẩn dụ có nét tương đồng với nhau

- những hình thức của ẩn dụ

+Ẩn dụ hình thức:là sự chuyển đổi thương hiệu gọi giữa những sự vật hiện tượng làm sao đó có nét tương đồng với nhau về hình thức, ở hình thức này, người viết giấu đi một phần ý nghĩa

+Ẩn dụ cách thức:là sự chuyển đổi thương hiệu gọi giữa các sự vật hiện tượng như thế nào đó khởi sắc tương đồng với nhau về hình thức, trải qua hình thức này người nói, người viết bao gồm thể đưa được nhiều ngụ ý vào vào câu

+Ẩn dụ phẩm chất:là sự chuyển đổi tên gọi giữa những sự vật hiện tượng nào đó có nét tương đồng với nhau về phẩm chất, tính chất

+Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:là hình thức miêu tả tính chất, đặc điểm của sự vật được nhận biết bằng giác quan liêu này nhưng lại được miêu tả bằng từ ngữ sử dụng cho giác quan tiền khác . Ví dụ: Trời nắng giòn tan.

Ví dụ: “Người chamái tóc bạc/ đốt lửa cho anh nằm/ rồiBácđi dém chăn/ từng người từng người một”

⇒ Người cha, bác chính là: Hồ Chí Minh

4. Hoán dụ

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ gọi thương hiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên sự vật, hiện tượng, khái niệm khác tất cả quan hệ gần gũi

– Tác dụng: có tác dụng tăng sức gợi hình gợi cảm mang đến sự diễn đạt

– Dấu hiệu nhận biết: Đọc kĩ khái niệm

- Những hình thức của hoán dụ

+Các kiểu hoán dụ được sử dụng phổ biến là:

+Lấy 1 bộ phận để gọi toàn thể:Ví dụ: anh ấy là chân sút số một của đội bóng.

+Dùng vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng:Ví dụ: Cả khán đài hò reo, cổ vũ đến đội tuyển Việt nam giới – Trường hợp này “khán đài” với nghĩa là những người ngồi bên trên khán đài

+Dùng dấu hiệu sự vật để gọi sự vật:Ví dụ: cô bé có làn tóc màu hạt dẻ đang đứng một bản thân dưới mưa.

+Dùng những dòng cụ thể để nói về mẫu trừu tượng.

Ví dụ: “Áo nâucùng vớiáo xanh/Nông thôncùng vớithành thịđứng lên”

⇒ Áo nâu đại diện cho người nông dân của vùng nông thôn, áo xanh đại diện cho giai cấp người công nhân của thành thị

5. Nói quá

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ phóng đại quy mô, mức độ, tính chất của sự vật, hiện tượng

– Tác dụng: góp hiện tượng, sự vật miêu tả được nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm

– Dấu hiệu nhận biết: Những từ ngữ cường điệu, khoa trương, phóng đại so với thực tế

Ví dụ: “Lỗ mũi mười tám gánh lông/ chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho”.

6. Nói giảm nói tránh

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ dùng bí quyết diễn đạt tế nhị, uyển chuyển

– Tác dụng:

+Tạo phải một cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển. Nhằm tăng sức biểu cảm cho lời thơ, lời văn.

+Giảm mức độ, tránh tạo cảm giác đau buồn, gớm sợ hay nặng nề trong những trường hợp cần phải lảng né do lý do từ tình cảm.

+Thể hiện thái độ nhã nhặn, lịch sự của người nói, sự quan tâm, tôn trọng của người nói đối với người nghe. Cùng góp phần tạo biện pháp nói năng đúng mực của người bao gồm giáo dục, gồm văn hoá.

– Dấu hiệu nhận biết: các từ ngữ diễn đạt tế nhị, tránh nghĩa thông thường của nó:

Ví dụ: “Bác đãđirồi sao bác ơi/ mùa thu đang đẹp nắng xanh trời”

⇒ Ở 2 câu thơ này từ “đi” đã được sử dụng nỗ lực cho từ “chết” để né cảm giác đau thương mất mát đến người dân Việt Nam.

7. Điệp từ, điệp ngữ

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ nhắc đi nhắc lại nhiều lần một từ, cụm từ

– Tác dụng: làm tăng cường hiệu quả diễn đạt như nhấn mạnh, tạo ấn tượng, gợi liên tưởng, cảm xúc, vần điệu mang lại câu thơ, câu văn.

– Dấu hiệu nhận biết: những từ ngữ được lặp lại nhiều lần vào đoạn văn, thơ

- những hình thức của phép điệp ngữ

Các dạng điệp ngữ thường gặp:

+Điệp ngữ giải pháp quãng: là việc lặp lại một cụm từ, nhưng theo đó các từ, cụm từ này đứt quãng với nhau, không có sự liên tiếp.

+Điệp ngữ nối tiếp:là việc lặp đi lặp lại một từ, cụm từ tất cả sự nối tiếp nhau

+Điệp ngữ chuyển tiếp(điệp ngữ vòng).

– Lưu ý: Phân biệt với lỗi lặp từ

Ví dụ: “Tregiữlàng,giữnước,giữmái đơn vị tranh,giữđồng lúa chín”

⇒ Từ “giữ” được nhắc lại 4 lần nhằm nhấn mạnh phương châm của tre vào công cuộc bảo vệ Tổ quốc.

8. Chơi chữ

– Khái niệm: Là biện pháp tu từ sử dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ

– Tác dụng: Tạo sắc thái dí dỏm, hài hước, có tác dụng câu văn hấp dẫn với thú vị

- những hình thức chơi chữ thường gặp

+Dùng những từ gần nghĩa,từ đồng nghĩa

+Dùng từ trái nghĩa.

+Dùng lối nói lái.

+Dùng từ đồng âm.

Ví dụ: “Mênh mông muôn mẫu màu sắc mưa/ mỏi mắt liên hồi mãi mịt mờ”

Lưu ý: Ẩn dụ cùng hoán dụ là 2 biện pháp tu từ học sinh tốt nhầm lẫn nhất:

+ Ẩn dụ: so sánh ngầm 2 sự vật, hiện tượng có tính chất tương đồng nhau với hiệu quả tạo ra nghĩa láng so với nghĩa gốc của nó

+ Hoán dụ: Lấy một sự vật, hiện tượng ngầm để chỉ chiếc lớn lao hơn

9. Liệt kê

- Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh không giống nhau của thực tế tuyệt tư tưởng, tình cảm.

“Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng

Em đã sống lại rồi, em đã sống!

Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung

Không giết được em, người con gái anh hùng!”

- các kiểu liệt kê thường gặp

+Theo cấu tạo

Liệt kê theo từng cặp.Liệt kê không theo từng cặp.

+Theo ý nghĩa

Liệt kê tăng tiến.Liệt kê không áp theo tăng tiến.

Xem thêm: Chương Trình Toán Học 7 - Giải Sgk Toán 7, Giải Sbt Toán 7 Đại Số, Hình Học

10. Tương phản

- Là bí quyết sử dụng từ ngữ đối lập, trái ngược nhau để tăng hiệu quả diễn đạt.

Ví dụ:

“O du kích nhỏgiương cao sung

Thằng Mĩ lênh khênhbước cúi đầu

Ra thế, dạn dĩ hơn mập bụng

Anh hùng đâu cứ phải mày râu”

Sơ đồ tư duy các biện pháp tu từ thường gặp

Mẫu số 1

*

Mẫu số 2

*

Mẫu số 3

*

Mẫu số 4

*